İlklere İmza Atan 14 Saygıdeğer Türk Kadını

Türkiye’de ilklere imza atan, günümüz kadınlarının önünü açan, yürekli, cesur, kararlı ve çalışkan Türk kadınlarına yer vermek istedik...

1. İlk Kadın Heykeltıraş: Sabiha Bengütaş

Atatürk, İsmet İnönü, Abdülhak Hamid, Ahmet Haşim, Bedia Muvahhit gibi tarihimizin dev isimlerinin heykellerini yapan Sabiha Bengütaş, ilk kadın heykeltıraşımızdır. Şam’da Fransız Katolik Okulu’nda eğitim alan Bengütaş, İstanbul’a dönünce Köprülü Fuat Paşa Okulu’na devam etmiştir. Güzel sanatlara bir hayli ilgisi olan Sabiha Bengütaş, 16 yaşında Sanayi-i Nefise Mektebi’nin resim bölümüne kaydolmuştur. Burada okuduğu dönemde antik bir büstün replikasını yaparken öğretmeninin dikkatini çeker ve okulun heykel bölümüne alınan ilk kız öğrenci olur ve okulu birincilikle bitirir.

2. İlk Kadın Opera Sanatçısı: Semiha Berksoy

İlk Türk kadın opera sanatçısı ve ressam Semiha Berksoy, 1910 senesinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Yüksek dramatik soprano olarak Ankara Devlet ve Opera Balesi’nin başsolistlerinden olan Berksoy, ‘Mezardan Gelen Mektup’ hikayesinin de yazarıdır. İstanbul Konservatuarı’nda ve Güzel Sanatlar Akademisi Namık İsmail Atölyesi Resim ve Tiyatro Okulu’nda eğitim almasının ardından İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sesiyle üne kavuşmuştur. Türk ve Avrupa operetlerinde oynamıştır.

3. İlk Kadın Belediye Başkanı: Müfide İlhan

Müfide İlhan, 19 Şubat 1912 tarihinde İstanbul Beykoz’da doğmuştur. Mareşal Fevzi Çakmak‘ın kardeşinin kızıdır. Babası teğmen Nafiz Çakmak, Çanakkale Conkbayırı’nda şehit olmuştur. Çocukluk yılları annesi Emine Hanım ve kardeşi ile birlikte işgal altındaki İstanbul’da geçmiştir. İlkokulu Ankara‘da amcasının yanında okuyan Müfide İlhan orta öğrenimini Kandilli Kız Lisesi’nde tamamlamıştır. Ardından 1927–1928 öğretim yılında Muallim Mektebi’ni bitirerek öğretmen olmuş ve hemen İstanbul’da Moda İlkokulu’nda göreve başlamıştır.

4. İlk Kadın Gazeteci: Selma Rıza

Türkiye’nin ilk kadın gazetecisi Selma Rıza’dır. Özel öğretmen denetiminde eğitim alan Selma Rıza, 19. yüzyıl sonunda ailesinden gizli İstanbul’dan kaçar ve Paris’te Jöntürk liderlerinden olan abisi Ahmet Rıza’nın yanına gider. Sorbonne Üniversitesi’ne giden Selma Rıza, 10 yıl boyunca Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye olur. Bu cemiyetin tek kadın üyesidir ve Fransızca olarak Paris’te yayınlanan Meşveret Gazetesi’nde, Türkçe yayınlanan Şura-yı İmmet Gazetesi’nde çalışır. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a döner ve gazetecilik yapmaz. Bunun yerine Kızılay’ın kurulması için çalışmalara katılır.

5. İlk Kadın Pilot: Sabiha Gökçen

1912 yılında Türkiye’nin ilk uçağını kullanan kadın Sabiha Gökçen oldu. Atatürk’ün manevi kızı da olan Sabiha Hanım, aynı zamanda Türkiye’nin ilk kadın askeri pilotudur. Atatürk, Türk kadınının her alanda başarılı olabileceğine inandığını göstermek için kendisini yetiştirmiştir. Havacılığa başlayan Sabiha Gökçen, Sovyetler Birliği’nde Yüksek Planör Okulu’nu bitirdi ve planör öğretmenliği yaptı.

6. İlk Kadın Kimyacı: Prof. Dr. Remziye Hisar

Prof. Dr. Remziye Hisar, Sorbonne Üniversitesi’nden mezun olan ilk Türk kadın ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın kimyacısıdır. Bir Cumhuriyet kadını olan Remziye Hisar, dünyaca ünlü fizikçi Feza Gürsey ve Uluslararası Psikoloji Cemiyeti’nin tek Türk üyesi psikiyatrist Deha Hanım’ın da annesidir.

7. İlk Kadın Avukat: Süreyya Ağaoğlu

Tarihimizin ilk kadın avukatı olan Süreyya Ağaoğlu, Hür Fikirleri Yayma Derneği’nin ve Çocuk Dostları Derneği’nin kurucusudur. Uluslararası Hukukçular Komisyonu ve Uluslararası Barolar Birliği Yönetim Kurulu İdari Heyet Üyesidir. Aynı zamanda bir kadın hakları savunucusudur.

8. İlk Kadın Milletvekili: Benal Arıman

Seçilme hakkını ilk kullanan kadın, Benal Arıman’dır. 1935 yılında Atatürk’ün meclisinde milletvekilliği yapmıştır. Sorbonne Üniversitesi’nde edebiyat eğitimi almıştır ve kadınların partilere girmediği bir dönemde İzmir’de Halk Partisi’nde görev almıştır. Latin alfabesinin öğrenilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmalarına katılmış ardından da milletvekili seçilmiştir. 16 yıl boyunca milletvekili olarak görev yapmıştır.

9. İlk Kadın Büyükelçi: Filiz Dinçmen

İlk kadın büyükelçi, Filiz Dinçmen’dir. Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olduktan sonra 1961 yılında Dışişleri Bakanlığı BM Dairesi 3. Katibi olmuştur. 1982 yılında Hollanda Lahey Büyükelçisi olan Dinçmen, 1984 yılında Strasbourg’da Avrupa Konseyi Türkiye Daimi Temsilcisi unvanını almıştır.

10. İlk Kadın Bakan: Prof. Dr. Türkan Akyol

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın bakanı, Türkan Akyol’dur. 1971 yılında kurulan partiler üstü Nihat Erim Hükümeti’nde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı olarak görev yapar. Nihat Erim tarafından parlamento dışından atanır.

11. İlk Kadın Doktor: Safiye Ali

1891 yılında İstanbul’da doğan ilk kadın doktor Safiye Ali, Osmanlı İmparatorluğu döneminde çeşitli hizmetleri ile tanınan bir ailenin kızıdır. Amerikan Kız Koleji’nden mezundur. Balkan Savaşı sırasında cepheden gelen yaralı askerleri görmesiyle birlikte doktor olmaya karar vermiştir. Bu isteğini gerçekleştirmesi, bir kadının tıp okumasının imkansız olduğu bir dönemde oldukça zordur. Ancak o son derece yetenekli, istekli ve başarılı bir kişiliğe sahiptir bu sayede Ali, Maarif Vekili Şükrü Bey’in yardımları ile tıp eğitimi almak için Almanya’ya gider. Burada kadın ve çocuk hastalıkları üzerine eğitim alır ve Kurtuluş Savaşı sonrasında yurda dönerek Cağaloğlu’nda açtığı klinikte tedavilerine başlar. Dönemin ünlü doktorlarından Besim Ömer Paşa Akil Muhtar ve Operatör Emin Bey’den destek alır. Bu şekilde de süt ve bakımevlerinde çalışmaya başlar.

12. İlk Kadın Hemşire: Esma Deniz

İlk kadın hemşire, Esma Deniz’dir. 1924 yılında Amerikan Hastanesi Hemşirelik Okulu’nu bitirmiş ve Amerika’da Columbia Üniversitesi’ne gitmiştir. 1929 yılında mezun olup 1 yıl Amerika’da kaldıktan sonra Türkiye’ye dönerek hemşirelik görevini sürdürmüştür. 73 yıl boyunca hemşirelik yapmıştır ve 95 yaşında vefat etmiştir.

13 İlk Kadın Makinist: Seher Aytaç

1969 yılında İstanbul’da doğan Seher Aytaç İlkokulu Küçükköy’de, orta ve lise’yi Mecidiyeköy Lisesi’nde okudu. Üniversiteyi Yıldız Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Demiryolu İnşaat ve İşletmeciliği bölümünde okudu. 1990 yılının Şubat ayında TCDD de 1.Bölge Müdürlüğüne bağlı Haydarpaşa Loko Bakım Atölye Müdürlüğünde makinist olarak işe başladı. İşe ilk başladığında Bölge Müdürlüğünün gelen makinistin kadın olduğundan haberleri yoktur. Listelerde ismi Seher olarak yazmasına rağmen, bunun bir yanlış yazımdan kaynaklandığını düşünmüşlerdir.

14. İlk Kadın Fotoğrafçı: Semiha Es

İlk Türk kadın savaş muhabiri ve fotoğrafçısı olan Semiha Es, tarihe adını ilk Türk kadın fotoğrafçı olarak yazdırmıştır. 1956 yılında Tifdruk tekniği ile basılan Hayat Dergisi’nin ilk sayısında Hikmet Ferudun Es’in Malatya’dan yolladığı bir yazı dizisi yayınlandı. Bu yazı dizisinin fotoğrafları Semiha Es tarafından çekilmişti. Bu sayede eşinin röportaj seyahatleriyle fotoğrafçılığa başlayan Semiha Es daha sonraları Hürriyet Gazetesi tarafından Kore Savaşı’nın görüntülenmesi için görevlendirilmiştir. 11 Kasım 1950 tarihinde de gazetede verilen Kore eki ile Türkler, savaş hakkında izlenimlerini Semiha Es’in objektifinden öğrenmiştir. Semiha Es 12 Aralık 2012’de 100 yaşındayken İstanbul, Beşiktaş’taki evinde vefat etmiştir.